वैचारिक

“स्वतः प्रामणिकपणे, कष्टपूर्वक व निष्ठेने आयुष्यभर समाजासाठी काम करणे हे महत्त्वाचे आहेच. परंतु, ते पुरेसे नाही. आपले विचार व त्यामागील प्रेरणा दुसऱ्यापर्यंत पोहोचविता येणे व त्या व्यक्तीलाही समाजकार्य करावेसे वाटू लागणे, ही महत्त्वाची आवश्यकता आहे. त्यासाठी, स्वतःच्या बोलण्याने, वावरण्याने आजूबाजूच्या व्यक्तींमध्ये आपल्यासारखे वागावे, बोलावे अशी प्रेरणा निर्माण झाल्यास संघटना अधिक काळ टिकू शकते. तसे प्रेरक

नव-विचारांचे प्रात्यक्षिक करणारी संघटना समाजातील व्यवहार चालू राहण्यासाठी किंवा संघटनेचे काम चालू राहण्यासाठी एकाच प्रकारचे काम सातत्याने करावे लागते. ते काम रोज जेवण्यासारखे आहे. जीवनासाठी आवश्यक, पण त्यात वेगळा आनंद मानण्यासारखे नाही. जे कोणी केले नाही ते करून पाहण्यामध्ये, जो प्रश्न कोणाला सुचलाही नाही तो सोडवण्यामध्ये, रुळलेली वाट सोडून केवळ जिज्ञासा म्हणून वेगळ्या वाटेने जाण्यामध्ये

समाजासाठी संघभावना कार्यकर्ता प्रतिसादी आणि उत्तरदायी असला पाहिजे हे आपण यापूवच्या लेखांमधून पाहिले. प्रतिसादी असणं आणि दायित्वाची जाणीव असणं या मुख्यतः भावनिक विकासाशी निगडित गोष्टी आहेत. जेव्हा एखादी व्यक्ती आपण भोवतालच्या व्यक्तींना उत्तरदायी आहोत असं समजू लागते त्या वेळी त्या इतर व्यक्तींनाही स्वतंत्र व्यक्तिमत्त्व आहे, ती काही पटावरची प्यादी नाहीत हे तिला समजतं. ही व्यक्ती

“आपले तेच खरे असे मानून काम करण्याची सवय झाली, तर मी केले म्हणजे ते आवश्यकच होते आणि पूर्णपणे योग्यच आहे, असा विचार करणारे तयार होण्याची शक्यता असते. मात्र स्वतःला कळले, स्वतः केले ते आणि तेवढेच बरोबर असे न मानता कामाविषयी अधिकाधिक जणांशी संवाद साधता येणे, सकारात्मक भावनेने योग्य-अयोग्य समजून घेता येणे आणि हे सर्व फक्त

काही देशांमध्ये अनोळखी माणसे सुद्धा सहज ‌‘सुप्रभात‌’ किंवा तत्सम प्रकारे साद-प्रतिसाद देतात. समोरच्या व्यक्तीला नुसते ‌‘माणूस‌’ म्हणून ओळखणे किंवा तिची दखल घेणे तिकडे मोलाचे मानले जाते. सभोवतालच्या व्यक्ती, त्यांच्या भावभावना, विचार, कृती यांना उचित आणि उत्स्फूर्त प्रतिसाद देण्याने माणसे जोडली जातात. गुणग्रहणाने जोडली जातात. अडचणीत तत्पर साहाय्य केल्याने जोडली जातात. अशा सहज केल्या जाणाऱ्या गोष्टींनी

ज्ञान प्रबोधिनीचे संस्थापक कै. वि. वि. तथा आप्पा पेंडसे यांना 1975 मध्ये उपराष्ट्रपतींच्या हस्ते ‌‘एक्सलन्स्‌‍‌’ पुरस्कार मिळाला. तो स्वीकारताना उत्तरादाखल केलेल्या भाषणात त्यांनी प्रबोधिनीच्या उद्दिष्टांची तात्कालिक, मध्यंतर व दीर्घकालीन उद्दिष्टे अशी विभागणी करून प्रथमच प्रबोधिनीबाहेरील लोकांसमोर प्रकटपणे मांडली होती. क्रमिक अध्ययनातील उत्तम यशाबरोबरच विद्यार्थ्यांमध्ये एक तरी देशप्रश्न सोडवण्याची जबाबदारी स्वतःहून घेण्यासाठी प्रेरणाजागरण, वृत्तिघडण आणि नेतृत्वविकसन